“เราไม่ได้เริ่มจากความเก่ง แต่เราเริ่มจากความตั้งใจ” พี่นุ๊ก คุณจารุวรรณ คำเมือง กรรมการผู้จัดการและผู้ก่อตั้ง บริษัท ฟางไทย แฟคทอรี่ จำกัด
เมื่อหลายปีก่อน พี่นุ๊กยังเป็นแค่เด็กประถมคนหนึ่งที่นั่งฟังผู้ใหญ่คุยกันเรื่องแปลกใหม่ในโรงเรียนเล็กๆ ที่บ้านสามขา จังหวัดลำปาง ตอนนั้นเธอไม่รู้เลยว่าวงสนทนาแรกที่ได้ฟัง จะกลายเป็นจุดเริ่มต้นของการเดินทางที่ยาวไกลและลึกซึ้งกว่าที่คิด รวมถึงยังมีความหมายกับเธอมาจนถึงวันนี้

“ตอนนั้นที่เรียนเราก็เด็กมาก ป.5-6 อย่างอื่นจำไม่ได้แล้วนะคะ แต่คำว่า ‘การเรียนรู้ตลอดชีวิต’ มันฝังอยู่ในใจตั้งแต่นั้นมา” พี่นุ๊กเล่าให้เราฟังด้วยรอยยิ้มอ่อนโยน
เธอเคยเป็นหนึ่งในเยาวชนที่ร่วมโครงการของมูลนิธิไทยคม และวันนี้ ในฐานะรุ่นพี่ เธอกลับมาแบ่งปันเส้นทางชีวิตจากเด็กบ้านสามขาสู่ผู้ประกอบการเพื่อสังคมที่ทำ ‘กระดาษฟางข้าว’ ด้วยหัวใจ

จุดเริ่มต้นของกระดาษฟางข้าวไม่ใช่สูตรทางวิทยาศาสตร์ แต่คือคำถามธรรมดา ๆ ที่ติดอยู่ในหัวเด็กหญิงคนหนึ่งมานาน “ทุกครั้งที่กรอกแบบฟอร์มโรงเรียน จะมีช่องว่า พ่อแม่มีอาชีพอะไร แล้วทุกคนที่บ้านก็ตอบเหมือนกันหมดว่า ‘ทำนา’
แต่เราเห็นแค่ปีละครั้ง ทำไมถึงเรียกว่า ‘อาชีพ’?” พี่นุ๊กเล่า
หลังจากไปเรียนต่อที่กรุงเทพฯ และใช้ชีวิตในเมืองอยู่หลายปี พี่นุ๊กกลับมาที่บ้านสามขาพร้อมคำถามเดิมๆ ที่ยังไม่มีคำตอบ เธอมองเห็นว่า ‘ไร่นา’ ของบ้านเกิดไม่ใช่อาชีพที่สร้างรายได้ แต่มันคือ ‘วิถี’ ที่คนในชุมชนยังยึดถือ และฝังรากลึกอยู่ในชีวิตประจำวัน
ดังนั้น แทนที่จะเปลี่ยนวิถีของพ่อแม่ เธอเลือกต่อยอดแทนที่ โดยพี่นุ๊กเริ่มทดลองนำฟางข้าวที่เหลือทิ้งมาทำเป็นกระดาษ จากศูนย์ความรู้ งานวิจัย หรือเครื่องมือทันสมัยเธอไม่มี แต่เธอมีหัวใจที่อยากอยู่ร่วมกับชุมชนอย่างแท้จริง




โดยมีแนวทางสำคัญอย่าง คิด-ริเริ่ม-สร้างสรรค์ ซึ่งพี่นุ๊กเรียกว่าเป็น ‘วงจรของการลงมือทำ’ และ ‘การเรียนรู้ตลอดชีวิต’
“เมื่อก่อนเราไม่ชอบคำว่า ‘ความคิดริเริ่มสร้างสรรค์’ เลยค่ะ เพราะคิดว่ามันต้องวาดรูปเก่ง หรือคิดอะไรเจ๋งๆ ออกมาให้ได้” เธอเล่า
แต่พอเริ่มลงมือทำจริง เธอกลับเข้าใจว่า ‘ความคิดริเริ่ม’ ไม่ใช่พรสวรรค์ แต่มันคือการตั้งคำถามกับโลก และ ‘ความสร้างสรรค์’ ไม่ใช่ภาพสวย ๆ แต่มันคือแนวทางการหาทางออกที่ตอบโจทย์ปัญหาตรงหน้า
“คิด คือจุดเริ่ม
ริเริ่ม คือการลงมือ
สร้างสรรค์ คือการเดินต่อเมื่อเจออุปสรรค” พี่นุ๊กเล่าขยายถึงประเด็นนี้

กระดาษฟางข้าวภายใต้ชื่อ ‘ฟางไทย’ อาจไม่ใช่ของที่ขายดีที่สุดในประเทศ แต่กลับเป็นที่สนใจในเวทีระดับนานาชาติ
เพราะคนที่นั่นไม่ดูแค่ตัวผลิตภัณฑ์ แต่เขาสนใจว่าผลกระทบทางสังคม (social impact) ของมันคืออะไร
“เราอาจไม่ใช่คนเก่ง แต่ความตั้งใจทำให้เราเดินทางมาไกลกว่าที่คิด” นี่คือสิ่งที่พี่นุ๊กได้เรียนรู้จากการลงมือทำ
วันนี้พี่นุ๊กมีโอกาสได้พูดในหลายเวทีระดับโลก ไม่ใช่เพราะมีใบปริญญาจากต่างประเทศ แต่เพราะเธอลงมือทำจริง และไม่ยอมให้ ‘ความไม่รู้’ มาเป็นข้อจำกัดของความฝัน หากให้ฝากถึงน้องๆ รุ่นใหม่ สิ่งที่พี่นุ๊กอยากบอกคือ “อย่ากลัวปัญหา อย่ากลัวความไม่รู้ เพราะบางครั้งสิ่งเหล่านี้แหละคือบันไดที่พาเราไปสู่คำตอบ”
พี่นุ๊กมองว่า แค่กล้าที่จะสมัครเข้าร่วมโครงการ ก็เป็นก้าวที่ยิ่งใหญ่
เพราะมันหมายความว่า “เด็กคนนี้เลือกที่จะเรียนรู้”
และการเรียนรู้ที่ดีที่สุด ไม่ได้อยู่แค่ในห้องเรียน แต่อยู่ในการลงมือทำจริง



ในวันที่โลกหมุนเร็ว ความรู้ไหลผ่านหน้าจอ
เสียงของพี่นุ๊ก เสียงจากพื้นที่เล็กๆ แห่งหนึ่งในลำปาง กลับชัดเจนขึ้นทุกวัน
เสียงนั้นคือเสียงที่บอกเราว่า
“การกลับบ้านเกิดอาจไม่ใช่การถอยหลัง แต่มันคือการกลับไปหาความหมาย และการต่อยอดจากรากของตัวเองอีกครั้ง”